Ailemizde, düzen kurmamız ve çocuklarımıza güven vermemiz için disiplin sağlamalıyız. Disiplin ile; hedeflerde, ilkelerde ve davranışlarda esen rüzgara göre değişmeden tutarlı kalmalıyız.
Ailemizde bazen esnek davranıp kurallara fazla yer vermezken bazen katı bir disiplin uygulayabiliyoruz.Çocuğumuza disiplini genellikle, ödüller ve cezalarla deniyoruz.Çocuğumuza istenilen davranışı kazandırmada, onu defalarca uyardığımız halde sonuç alamayabiliyoruz. Uyarıları sert yapmamıza rağmen öğrenemeyeceğine kanaat getirebiliyoruz.Belirlediğimiz kuralları istikrarlı kalarak evimizde aktive etmeyi arzuluyoruz. Disipline ihtiyaç duyuyoruz.
Çocuklarımıza ceza vermeden önce, disiplinde şu aşamalarla yol almalıyız:
1. Öncelikle çocuğumuza uyarısını yapacağımız konuyu, kendi hayatımıza geçirmiş olmamız gerekiyor. Çocuklarımız söylediklerimizi değil, düzenli sergilediğimiz davranışımızı örnek alıyorlar. Bu yüzden, kendi hayatımıza geçirdiğimiz davranışı çocuğumuzdan bekleyebiliriz.
2. Bir sonraki aşamada, ebeveynler olarak evde belirlediğimiz kurallarımızı onlara anlatmalıyız. Çocuklarımıza açıklama getirerek onlardan neler beklendiğini anlamalarına destek vermeliyiz.
3. Açıklama yapacağımız çocuğumuzun, yaşına uygun hitap kullanmalı ve cümle kurmalıyız. Okul öncesi dönemde somut gerçeklere dayanan anlatım yapmalıyız. Ergenlik döneminde düşünsel yapısı daha dar cümleler kurmalıyız.
4. Çocuğumuz bizim gibi düzenli yaşama geçerken ilk hatasında kızarak düşünmesine olanak tanımadan kestirip atmamalıyız. Davranışın doğrusunu hatırlatmalıyız.
5. Çocuğumuz istenilen davranışı sergilediğinde, çabasını takdir etmeliyiz.
6. Son aşamada ödüllendirme yönteminde, istenilen davranışın öncesinde ödül vadetmiyoruz. Beklenilen davranışın arkasından “Aferin” veya “Bana yardımcı olduğun için işleri çabucak bitirebildim” gibi sözel ödüllendirmede bulunabiliriz. Maddi ödüllendirmeyi ön planda tutmamalıyız. Ödüllendirmeye, cezalandırmadan daha fazla yer vermeliyiz.
Kendi uyguladığımız ve birçok kere izah ettiğimiz bir davranışı, çocuğumuz yerine getirmediğinde ne yapmalıyız?
Sinirlendiğimizde olaya mola vermeliyiz. Tartışmayı kesip çocuğumuza “Çok yorgunum, kızgınım ya da üzgünüm” diyerek duygumuzu ifade etmeliyiz. Davranışı sonra konuşacağımızı söylemeliyiz.
Sakinleştiğimizde, çocuğumuzun davranışının sonuçlarını düşünmesini sağlamalıyız. Yanlış bulduğumuz davranışını, olumlu davranışla telafi etmesine yardımcı olmalıyız.
Tekrar eden hatalı davranışta, sevdiği televizyon programını yasaklama gibi cezalar verebiliriz.
Genel olarak uyarılarımız esnasında, aşağıdaki sıralanan hususlara dikkat etmeliyiz:
Suçlama, sıfat takma ve başarısızlığa odaklanmaktan uzak durmalıyız.
İyi olan harekete, işin sonucunu anlamaya ve bir sonraki başarıya yönlendirmeliyiz.
Çok şey değil, yapabileceğini beklemeliyiz.
Çaresizliğimizin kanıtı şiddeti tercih etmemeliyiz. Çünkü karşılığında çocuğumuz, üzülüyor veya öfkeleniyor ama istediğimiz davranış değişikliğine gitmiyor. Bir sonraki adımda yine aynı istenmeyen davranışı sergiliyor. Mesajı anlayamıyor. Ona öğrettiğimiz ise, şiddetin şekli oluyor. Uzmanlar olarak disiplin ve ceza ayrımından yola çıktığımızda, disiplinin gerekli ve cezanın da disiplin için kullanılması gerektiğini fakat ceza şeklinin önemli olduğunu söylüyoruz.
Ailelerimize disiplinle kurdukları yuvalarında huzurlu günler diliyorum…
